|
Lúðrafélagið Harpa: 1910–2010Gunnar Harðarson
 Lúðrafélagið Harpan vorið 1913 Myndin úr Skært lúðrar hljóma, bls. 75 (Smella á mynd til að stækka) Úr Reykjavíkurblöðunum frá þessum árum má öðlast nokkra innsýn í starfsemina. Leikið var fyrir dansi á útihátíðum, spilað fyrir sjúklinga á Vífilstöðum, haldnir tónleikar á Austurvelli á góðviðriskvöldum, blásið á íþróttasýningum, spilað við flugeldasýningu á Þorláksmessu og á vegum Skautafélag Reykjavíkur á Tjörninni á stjörnubjörtum frostkvöldum. Í frétt í Morgunblaðinu er til dæmis sagt frá því að lúðrafélagið Harpa hafi leikið á Austurvelli á páskadag 1914 kl. 15 „fyrir fjölda bæjarmanna“.[6] Hljómsveitin var með í för þegar tekið var á móti Lagarfossi 1917 og á frídegi verslunarmanna, 2. ágúst 1918 fer lúðrafélagið með í skemmtisiglingu á eimskipinu Skildi.[7] Frídagurinn var þá haldinn hátíðlegur í Vatnaskógi og var lagt af stað á fimm skipum um áttaleytið um morguninn, og með í för á fimmta hundrað manns. Verslunarmenn úr verslunarfélaginu Merkúr voru flestir um borð í Skildi, á þriðja hundrað manns, segir í fréttinni, og þar var einnig lúðrasveitin sem lék á stjórnpallinum en sungið var á milli atriða. Tekið var land í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd, gengið þaðan yfir í Vatnaskóg og deginum varið í útivist, leiki og dans undir lúðrablæstrinum. Haldið var heimleiðis um hálf-sjöleytið og gengið yfir í Hvalfjörðinn og þaðan haldið á skipunum til Reykjavíkur. Á heimleiðinni var söngur og hljóðfærasláttur þar til komið var til hafnar um hálf-tólfleytið um kvöldið. Og greinarhöfundur klykkir út með þessum orðum: „Skemtun þessi fór hið bezta fram, prúðmannlega að öllu og blátt áfram. Varla sá þar ölvaðan mann og síst nokkurn verzlunarmanna. En þótt nokkrir menn væri hýrir í förinni, var það með stillingu og prúðmennsku og gleðskaparbragði góðra drengja, enda svo örlítið að varla bar á.“ [8] Fleiri fréttir af tónlistarlífinu í Reykjavík má finna í blöðunum. Árið 1917 er Gígjan fastagestur á kaffihúsinu Fjallkonunni að Laugavegi 20b.[9] Í júlíbyrjun 1919 leikur Harpan fyrir framan Bernhöftsbakarí og skipta áheyrendur hundruðum.[10] En 21. ágúst er frétt um að hún muni ekki leika aftur fyrir almenning fyrr en „eftir miðja næstu viku, vegna fjarveru margra meðlima, sem eru í sumarleyfi.[11] Tónleikarnir voru ekki bundnir við sumarmánuðina. Í Morgunblaðinu 27. febrúar 1922 kemur fram að hljómsveitin muni „skemta bæjarbúum með hljómleikum á Austurvelli kl. 3 í dag, ef veður verður hagstætt“. Og 9. janúar 1921 er haldin kvöldskemmtun og hlutavelta í Bárunni þar sem bæði lúðrasveitin Harpa og Páll Bernburg og hljómsveit hans koma fram. Harpan leikur einnig í Iðnó í nóvember 1919 á íþróttamannafundi Þróttar, þar sem Bjarni frá Vogi flytur m.a. erindi um menningu Hellena og Ólympíuleikina og lúðrafélagið Harpa spilar Táp og fjör og frískir menn og fleiri lög. Fundarritari lætur þess getið að svo kalt hafi verið í húsinu „að eigi mundi dusilmennum ætlað að sækja fund þenna“.[12] Á mynd af hljómsveitinni frá árinu 1913 eru hljómsveitarmeðlimir þeir Axel Andrésson, knattspyrnuþjálfari, Ágúst Markússon, veggfóðrarameistari, Eggert Jóhannesson, járnsmíðameistari, Einar Þórðarson, skósmíðameistari, Elías Eiríksson, Guðmundur Kr. Guðmundsson, skrifstofustjóri, Jónas Magnússon, bókbindari, Kristján S. Sigurðsson, trésmíðameistari, Sigurður E. Hjörleifsson, múrarameistari, Stefán Guðnason, verkstjóri, Þorsteinn Thorlacius, prentsmiðjustjóri, Þórhallur Árnason, sellóleikari, og Vilhelm Stefánsson, prentari. Hljópfæraskipanin virðist þá vera 4 trompett, 4 baritónar, 1 básúna, 2 klarinett eða flautur og 2 trommur. Á mynd frá Vífilsstöðum 1917 má sjá Stefán Guðnason, Eggert Jóhannesson (trompet), Guðmund Kr. Guðmundsson (básúna), Pétur Helgason, Sigurð E. Hjörleifsson (túba), Óskar Jónsson og Vilhelm Stefánsson (trommur) en önnur hjóðfæri eru ógreinileg.[13] Eins og fyrr segir voru hljómsveitirnar Gígjan og Harpan sameinaðar í Lúðrasveit Reykjavíkur 7. júlí 1922. Þær höfuð farið að æfa saman undir stjórn Otto Böttcher, þýsks stjórnanda frá Leipzig, sem Jón Leifs hafði haft milligöngu um að fá til Gígjunnar, og spiluðu þær í fyrsta sinn saman opinberlega undir stjórn Böttchers á 17. júní 1922. Líklega skipti þar einna mestu skortur á hentugu æfingahúsnæði. Starfsemi beggja hljómsveita var orðin nokkuð umfagsmikil og kallaði á betri aðstöðu. Æfingar fóru fram tvisvar í viku að jafnaði, en oftar ef mikið lá við. Forsvarsmenn hljómsveitarinnar höfðu þess vegna hafið undirbúning að því að byggja nýtt æfingahúsnæði, látið gera teikningar að því og fjáröflun var hafin, allt í samstarfi við bæjarstjórann í Reykjavík, Knud Ziemsen. Sigurður Hjörleifsson, múrari, félagi í Hörpu, hafði tekið að sér bygginguna sem hlaut nafnið Hljómskálinn.[14] Í dag er Hljómskálinn enn æfingahúsnæði Lúðrasveitar Reykjavíkur og að auki kaffihús á sumrin. Tónlistarlífið er blómlegt og listahátíð í fullum gangi. Samt er ástæðulaust að gleyma sögunni og gæti verið bæði fróðlegt og skemmtilegt að gera þessum þætti tónlistarlífsins í Reykjavík fyllri skil við hentug tækifæri.
|
Á þessu ári eru liðin 100 ár frá því að lúðrafélagið Harpa var stofnað í Reykjavík, nánar tiltekið á annan í hvítasunnu 1910 sem þá bar upp á 16. maí. Stofnfélagarnir voru nokkrir ungir menn sem höfðu verið að æfa kórsöng um veturinn, undir stjórn Hallgríms Þorsteinssonar. Þegar reytast tók úr hópunum undir vorið stakk einn þeirra upp á að þeir skyldu reyna sig við lúðrablástur frekar en að láta áhugamálið detta upp fyrir. Hljóðfæri fengu þeir lánuð til þriggja mánaða, en Lúðurþeytarafélag Reykjavíkur, sem Helgi Helgason hafði stofnað 1876, hafði lagt hljóðfæri sín inn hjá bænum og voru þau geymd uppi á lofti í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg: „6 lúðrar, tromma, nótnastóll úr tré og töluvert af nótum“.
|